Spansk månepåske

Det å reise utanlands... i min tidlege barndom var det utenkjenkeleg, som å reisa til månen... Både månen og utlandet var noko me såg på ein liten svart-kvit fjernsynsskjerm, i ei lita stova på ein liten gard, på ei lita vestlandsk øy. 

Månen. Då nokon landa der, blei me born nøydde til å sitje oppe, slitne og trøytte, til langt på natt for å sjå på nokre flimrande bilete. Medan me elles tagg og bad om å få vere oppe og sjå på westernserien "Kruttrøyk" på laurdagane, fekk me denne gong lov til å sjå nokon som satte føtene på månen. Me skjøna ikkje heilt den historiske verdien då. Den viktigaste motivasjonen til å halde seg vaken, var at me fekk lov til å vere oppe om natta. Men det tok veldig lang tid innan månemennene endeleg landa og føtene var planta. Kanskje me skjønar verdien av det meir nå, godt over femti år seinare, når menneska enno ikkje har klart noko liknande.

Men utlandet, ja. Det var altså ei tid like langt borte som månen. Så. Brått, i den seinare barndomen vart det ein realitet. Utpå det seinare 70-talet køyrde to familiar i kvar sine bilar frå ei ferje i land ein stad i Nederland. Det var eit like stort steg for oss. Reiseleiar onkel og hans familie i ein blå Volvo, vår familie i ein grå Toyota. Eg hadde rulla ned vindauget frå baksetet. Kjende det utanlandske vinddraget då bilane susa framover på ein motorveg eg ikkje hadde sett maken til. Fire felt der det var god plass til å køyre forbi. Fartsgrense på 130 eller noko slikt. Tenk... 130! Noko anna enn smale, svingete vestlandsvegar. Eg la hovudet ut av det opne vindauget. Fartsvinden bretta ut eit glis med skeive fjortistenner. Ein motorsykkel segla opp på sida av oss. Motorsyklistar var det tøffaste eg visste om. Med skinndress og hjelm på ein skinande, brølende sykkel såg dei ut som superhelter. Som månemenn. Ei ung jente på passasjersetet kikka bort på meg bak motorsykkelhjelmen sin. Ho løfta handa og ga v-teiknet. Tenk, det gjorde ho. -Du må lukka vindauget, sa mor mi. -Det kan vere farleg når me køyrer så fort. Eg sveiva det opp. Såg fram mellom bilstolane til foreldra. Såg bakenden av onkel sin blå Volvo. Den bakenden skulle me sjå mykje, etter kvart som me erobra det eine europeiske landet etter det andre.

Det må vera noko liknande kona og yngstesonen i dag tørstar etter. Å kome seg ut, å oppleve noko heilt anna, ei luft som luktar annleis, lydar me ikkje er vante til, eit anna språk. Gjerne ein høgare temperatur. Mine søsken og deira familiar blei med åra meir internasjonale, i takt med at velstanden i landet vårt auka og verda blei meir globalisert. Det var ei stund ein del reising for min del òg, blant anna saman med eldsteson. Men med åra blei eg eldre. I vår moderne tid blei ein ny familie etablert. Samstundes byrja eg å bekymre meg over økonomi, sparing og framtid. Klimaomsyn brukte eg muligens òg som argument for at "det er jo fint å reise i det nære òg". Det beit ikkje på kona og yngstesonen, som visste godt kor mykje eg hadde reist før deira tid. At eg hadde tatt ein tur utan familie året før, gnog òg i bakgrunnen.

Det opna seg ein moglegheit. Blant mine søsken er det ein feriebustad i Marbella i Spania. Me kunne gjerne kome på vitjing dit. -Ja, kan me ikkje det, sa familiemedlemmene mine. -Jo, jo, sa eg. Og før eg visste ordet av det, var flyreisa tinga. Ein påsketur til Marbella venta.

Gardermoen har alltid lege der og lokka rett framfor stovevindauget vårt. Me har sett fly som landa og letta kvar dag. Det er jo rart at me ikkje har utnytta nærleiken til den meir. Men nå: Me sat på flyet; ei spent kone og yngsteson, og ein grå, eldre mann, medan flyet steig til himmels, mot det store utland.

Me landa på flyplassen i Nederland. Skulle mellomovernatte på eit hotell like ved. Me såg forvirra rundt oss. Kva skulle me gjera med den innsjekka bagasjen i mellomtida? Kor skulle me spørje? Me skulle la bagasjen bli, sa nokon. Så vidt me forstod. Me kom ut i den mørke, svarte kvelden, såg på bilar og folk. Litt kaldt duskregn på bare bein. Me var forventningsfulle kledde for spansk varme, ikkje nederlandsk duskregn. Det skulle gå nokre gratis bussar til hotella. Men kor var dei? -Eg er sliten, sa kona. Kan me ikkje berre ta ein drosje? Inn i ein bil. -Kva kosta det, spurte ho, då me steig ut. -700, svarte eg. -Jaja, men nå er me framme, sa ho. -Ja, svarte eg. Grytidleg neste morgon bar det vidare. Me fann ein buss denne gong, utanfor hotellet. Var det rette bussen? -Excuse me, is this the bus to the airport? Inn på den svære flyplassen. Masse rare tal å orientere seg i, for å kome til rette terminal. Skulle me gå her, eller kanskje der? Me spurte ein forbipasserande. Han var òg norsk, og minst like forvirra som oss. Nokre i gule vestar viste veg. Vel ombord på flyet. -På tide med frukost, sa kona. Eg sat ytterst og bestilte. Såg ikkje på rekninga. Eg skimta grøne landskap, fjell og skyer borte ved vindauget der sonen sat. Så landa me i Malaga. Finne bagasjen. Det mangla ein koffert. Bort på eit kontor. -Gå bort der, ved tollsjekken. Me gjekk bort der. Det sat nokre menn i lyseblå uniform og småprata der. Men ingen koffert. Tilbake på kontoret. Etterlyse kofferten. Skrive under på nokre dokument. Ut på plassen. Sol og varm luft. Eg leita litt etter kjensla av å kome ut frå ein utanlandsk flyplass og bli møtt av sol og varme. Finne bussen til Marbella. Kor var den? Me trava litt fram og tilbake. Ombord. Middelhavet blinka blått på venstre side. Golde åsar og fjell til høgre. Kvite villaer her og der. -Så spanande, sa kona. -Eg kjenner allereie kor godt det gjer med denne varmen. Bussen stansa, og me gjekk ut i nye, travle gater. Kanskje me skulle kjøpe med oss litt mat til huseigarane. Opp med telefon og Google Maps for å finne ein butikk. Vandra nedover med trillande koffertar. Minus èin som var borte. Drr, drr, sa det på flislagte fortau. Butikken som Google Maps hadde foreslått var bitteliten. Hadde ikkje så mykje meir enn vatn å tilby. Me fann ein drosje. Kom fram til feriehuset. -Hallo, sa slektningane.

Me satte oss ned og såg rundt oss. Kvite, låge murhus med raud teglstein på taket. Høge, kvite murar rundt. Palmetre, appelsintre, eit blått symjebasseng. Ein golfbane nedanfor. Utsikt mot det blå Middelhavet eit stykke lenger nede. -Så fint det er her, sa kona.

Eg tilbaud meg å lage mat til vertsskapet fyrste kvelden. I den lokale matbutikken hadde dei eit godt utval med ferske grønnsaker og diverse. Lange, kvite brød. Og dette befriande, utanlandske: Vinflasker i stort utval i butikkhyllene. -Bolsa, spurte butikkinnehavaren. Eg såg på han. -Bag? Eg nikka. Me sat rundt matbordet på kvelden, prata og lo. Åt mat som eg innbilte meg var middelhavsk. Drakk vin som i alle fall var det. Det spanske byrja å ta litt tak. Og den tapte kofferten blei levert på døra seinare på kvelden.

 Me skulle oppleve litt rundt omkring, og hadde tinga ein leigebil for nokre dagar. Eg hadde kjøpt alt som var av forsikring for å forsikre meg. Dama bak skranken drog fram diverse dokument, peika og forklarte. Viste kor eg skulle skrive under. -Forstår du? -Yes, svarte eg. Ho ga nøklane. Eg gjekk ut og fotograferte bilen frå alle vinklar. Ville sikre meg endå meir mot alle påstandar om bulker og småriper og andre potensielle, spanske triks. Med lett skjelvande hender starta eg opp bilen. Det var lenge sidan eg hadde køyrd fossilt og med manuelt gir. Ut i trange, travle, spanske gater. Familie og nokre i slekta satte seg i bilen. Ut på travle motorvegar. Oppover til ei åsside, til landsbyen Mijas. Sjå på utsikten mot Middelhavet. Vandre rundt i trange brusteinslagte gater.

Kikke på små kafèar og inn i privatlivet i kvite hus med blå krukker på veggene. Dei fastbuande smilte frå opne vindauge og verka å vere innforstått med situasjonen. "Hii-haa" sa det eit stykke lenger borte. -Sjå, der er slektningane dine, sa sonen og kona. Ei rad med eslar stod på rekke, klare til å frakte turistar. -Me må ta bilde, sa kona og sonen. -Pøh, sa eg.

Me drog til nokre dryppsteinsgrotter i Nerja. Vandra langt nede i det kjølege under jorda, såg på høge formasjonar.

 Me drog til Gibraltar, stod i ein lang kø for å kome gjennom grensa til den britiske kolonien. Ein gammal mann gjekk langs bilradene, kom bort og putta ein slags parkeringslapp på frontruta og ville ha 200 euro. I kontantar. -No, no, sa eg. Han tok tilbake lappen for å prøve seg på ein ny bilist. Me ville opp på utsiktspunktet. Me fulgte Apple Car sin navigasjon og kom oss nestan heilt opp, eg kløtsja så det lukta svidd, men me blei dirigert heilt ned igjen, langs ein smal, lang veg. Det var ikkje lov å parkere der oppe. Me stod i ein ny, lang kø for å kome oss opp med ein gondol. Kona betalte via ein app, truleg ein del for mykje. Så var me oppe, såg på artige apekattar. Plakatar alle vegar åtvara mot nærkontakt og å prøve å mate dei. Sjølvsagt var det ein tulling blant turistane som ville prøve det. Eg ynskte at han skulle bli bitt. Men apekattane var rolegare enn det plakatane ga inntrykk av. 

Me såg utover Middelhavet, over til det afrikanske fastlandet, på store frakteskip som segla fram og tilbake.

Eg pusta letta ut då bilen var levert tilbake etter nokre dagar. Hadde site i heilspenn, redd for å bli påkøyrd på travle motorvegar, for å skrape bilen opp i smale, travle gater, for at ho dama på kontoret skulle finne på noko, peike på eit eller anna som stod med liten skrift i eit dokument på spansk. Men bilen blei levert og ingenting skjedde. Eg kjende meg fri.

Me vandra ned til stranda. Gjekk nedover varme, solfylte gater, kikka inn i hagar, såg på den grøne vårlege vegetasjonen, som seinare på året skulle bli svidd og brun i ei årleg hetebølgje, men framleis var det vår, som ein god, norsk sommar, me satte oss i sanden i kvar vår fluktstol, leste, tok små turar ut i bølgene, leste meir, kona gjekk omkring og plukka opp små steinar, sol, varme, sjø og sand, den ultimate feriekombinasjon, eg hadde gløymt å smøre solkrem på anklane, snart var det illraudt akkurat der, -det går nok over, sa kona, me åt på ein uterestaurant, vandra langs stranda inn til sentrum av Marbella, skulle sjå på eit påskearrangement der folk er kledde som Ku Klux Klan, men er eigentleg noko heilt anna og vel meir harmlaust enn den amerikanske varianten, men arrangementet var over før me rakk å kome fram, sonen tok sine eigne små avstikkarar, vandra litt oppe i åsane, me drog innom nokre fleire slektningar, handla litt i butikken, -bolsa, spurte butikkinnehavaren, -si, gracias, svarte eg, det blei meir mat i huset der me budde, plukka appelsiner frå eit tre, laga juice, hoppa ut i bassenget, kikka opp på månen som blinka frå ein blå himmel over eit palmetre. 

Altså, i denne verda bankar flyktningar på døra. Nokre av dei som kjem seg inn, går på stranda og prøver å selje klokker. Truleg har mange andre ein endå verre lagnad. I eit område langs stranda er det rikmannsklubbar som tar 10.000 kroner for nokre timar på ei solseng. Området tiltrekk seg både trengande og lykkejegarar frå store deler av verda. Klimaendringane gjer sitt for at området skal vere ubebueleg deler av året. Det var nok å gruble over for oss priviligerte nordmenn. Men tida var ikkje inne for grubling. Heller takksemd for å bli invitert, for å kunne gjere slike ting som fekk pulsen til å gå ned, å få oppleve ein liten oase frå kvardagen.

Men ein påske kan ikkje vare evig. Eller kunne den det? Det tikka inn ei melding frå flyselskapet om at returen diverre var kansellert. Seinare ei ny melding om ny flyrute dagen etter. Nytt hotell til midlertidig overnatting måtte reserverast. -Eg kunne godt ha budd her ein del, sa kona, då ho såg ut av bussen på veg tilbake mot Malaga. Eg svarte ikkje. 

Gamlebyen i Malaga

-Hugs å klage til flyselskapet, de kan få erstatning for dette, hadde dei reisevante slektningane sagt. Som sagt, så gjort. Eg fylte ut eit digitalt skjema, sende ved det eg hadde av kvitteringar, fekk tilbake eit svar, ikkje slik, men slik, fram og tilbake, det viste seg at flyselskapet berre sendte nokre automatiske svar, ofte med same tekst, fram og tilbake, men eg ga meg ikkje, og til slutt fekk me betalt tilbake ein sum som dekka store deler av reiseutgiftene. -Ja, dette blei ein fin tur, sa eg.

     

Kompisar på motorsykkeltur

 Anbefalingar til underhaldning:

Det er noko eige å følgje med kompisar på tur, f.eks. Lars Monsen m.fl. på seilkajakk langs nordlandskysten eller Team Bachstad i liten tuk-tuk i Asia.

Særleg spanande er det å vere med kompisar på motorsykkel.
I år har me følgd Long Way Home https://tv.apple.com/no/show/long-way-home/umc.cmc.26p8x4co2wl0ztetek4gmkf6r
Ewan Mcgregor og Charley Boorman på to gamle motorsyklar gjennom Europa, blant anna opp langs norskekysten. Dette er to typar som dei fleste kunne ynskje seg som kompisar. Dei har fleire slike seriar, som Long Way Down, ned gjennom Afrika, Long Way Round, gjennom Aust Europa, Russland og USA, og Long Way Up, med to elektrike motorsyklar gjennom Sør Amerika.

Ein annan globetrottar på motorsykkel, med noko mindre budsjett enn Mcgregor og Boorman, er youtubaren og tyskaren Marc Travels. https://www.youtube.com/@MarcTravels
Har har køyrd med ein elektrisk motorsykkel, ein Zero, frå Tyskland, gjennom bl.a. Iran, Pakistan, India og Thailand, delvis åleine og delvis saman med andre motorsyklistar han har truffe på vegen. Akkurat nå har han avbrote turen i Asia, for å køyre den finskproduserte (men enno ikkje masseproduserte), elektriske motorsykkelen Verge omkring i Europa, i augneblinken i Irland. Med berre to kamera, eit på styret og eit på hjelmen, fangar han opp stort og smått på vegen, og gjer oss sofaslitarar avhengig av å følgje med.

Gretten i Oslo

Oslo, 30.6.25

Kjende meg gretten. Det er gjerne då ein tiltrekk seg noko meir grettent. Ein tur til Oslo hjelper ikkje nødvendigvis på. I alle fall ikkje for ein litt gretten, litt forutinntatt mann frå landet med svart kaps og grått skjegg. Og med eit mysande, litt bistert uttrykk. 

IFO er eit uttrykk som har dukka opp i det siste. «Ikke fra Oslo». Eit uttrykk om innflyttarar (og me som bur ikkje så langt utanfor?) som brukar byen feil, går på feil stader, kler seg feil, til og med går feil. Stod det i Aftenposten. Truleg lyste det IFO lang veg av meg, der eg gjekk med sekk og kapsen på snei. På kapsen stod det "osloliftutleie.no" med gule bokstavar. Det blei ikkje dermed kommunisert at eg er frå Oslo. Tvert imot. Berre folk som ikkje er frå Oslo kunne gå med ein slik kaps. Eg hadde fått den av nokon som jobbar i Oslo Liftutleie. Eit selskap som forresten blir leia av nokon som heller ikkje er frå Oslo, sånn opprinneleg. Og eg brukte kapsen fordi den var gratis. Den var litt trang, slik at den glei litt opp. Det såg ikkje så veldig kult ut i refleksjonen frå eit butikkvindauge. Men kule osloborgarar såg ikkje ut til å merke det, der dei travla imot på gata. Heilt greitt for meg. Eg bar min ukule stil med mitt trassige, mysande, litt bistre IFO-uttrykk.

Tidlegare på morgonen hadde eg kjøpt ein kaffe på 7-eleven for å nyte den ute i ein park. Kaffen var lunken. Så vart eg svolten. Lunsjtid. Kor skulle eg gå? Eg fann den fyrste og, trudde eg, beste kafèen. Ein kunne ikkje sitje ute i sola der. -Nei, tyvärr inte, sa ei jente bak skranken. Så måtte eg vente i ein kø. Nokon før meg hadde bestilt cappucino eller noko slikt. Denne drikken som folk ute på landet berre fnyser av ("Æ tar mæ en...cappucino...). Den einslege svenske jenta bak skranken stod og mekka på kaffedrikken. Ho gjorde så godt ho kunne, stakkar. Men det varte og rakk.

Eg fekk til slutt kjøpt ein chiabatta, ein kaffe (vanleg, svart) og ei bolle. Fyfader, det var dyrt, ja. Og tørt som papir. Bolla var dekka av noko flytande sukkergreier som klistra seg på fingrane.

Eg gjekk ut for å nyte sol og sjø. Det vrimla av turistar. Mange tok selfiar av seg og Operaen.

Ein mann sat og ropte nede ved vasskanten. Ei ru og rusten røyst. Det var ein gammal mann i ei gul t-skjorte. Ein av Oslo sine slitne, gamle menn. "Go home! Go home! Dere er horer!" Det sat ganske mange menneske omkring der. Men absolutt ingen såg ut til å leggje merke til den gamle mannen sine fornærmingar. Han var på ein måte like usynleg som meg og kapsen min. Eg trur det er sånn, at dersom ein peikar seg ut som noko ein ikkje bør peike seg ut som blant perfekte osloborgarar, for eksempel ein mann som skrik "horer", eller ein IFO, så blir ein tvers igjennom usynleg. Jean-Baptiste Grenouille i den franske romanen "Parfymen" hadde det likeeins. Han hadde ein ekstremt god luktesans, men òg den spesielle eigenskapen at han sjølv ikkje lukta nokonting. Dermed var det ingen andre som merka han. Han var òg usynleg. Nede ved sjøkanten i Oslo ein varm junidag, sat folk berre og småprata og liksom koste seg i sola bortanfor den gamle mannen. Eg kunne ha tenkt noko på om det var fare for tryggleiken til folk der. Eller om det var farleg for den gamle, dehydrerte mannen å sitje slik ute i sola. Men eg liksom reiste meg og vandra vidare, utan at det var heilt mål og meining med det.

Eksistensielle problem på hytta

 Det gjekk mot slutten av ferien. Hadde endeleg kome meg til hytta, den som ligg inst i den inste Trautskogen. Ei lita, gammal tømmerhytte med det mest nødvendige. Det har alltid undra meg korleis opplafting av nokre tømmerstokkar skal bety så mykje, mellom ute og inne, kulde og varme, vått og tørt. Og korleis ho likevel lokkar deg ut til det som er ute.

Eg vakna om morgonen til lyden av nokre sauebjeller i det fjerne og vind i trekronene. Ingen annan, menneskeskapt lyd kunne høyrast. I Trautskogen er det naturleg nok mykje skog på alle kantar. Folk er det ikkje så mange av, men det finst teikn etter dei. Eit og anna vekkgøymd småbruk. Litt hytter. Ein grusveg. Sauer og nokre kviger beitar fritt om sommaren. Elles er det fint lite som minner om sivilisasjon. Det er mogleg det er ei romantisk førestelling, men det kjennest godt å ikkje høyre folk, sånn av og til.

Sola varma slik ho kan gjere i Trautskogen i august. Eg la meg på benken ute på verandaen. La meg til under skuggen av ei stor furu. Eg likar meg i skuggen. Eg låg på benken og såg opp. Denne furua hadde fått vekse fritt utan for mykje trengsel. Dermed greidde ho å halde på dei fleste greinene. Og ga god skugge.

Hm. Det var kanskje litt kjøleg. Og litt hardt. Eg gjekk inn og fann eit saueskinn, eit teppe og ei pute. Eg høyrde sauebjeller i det fjerne og la meg på saueskinnet. Det kom truleg frå nokre artsfrender i New Zealand. Og hadde til slutt funne vegen heilt til Trautskogen.

Eg låg på saueskinnet, høyrde sauebjeller, såg opp på furua og drakk litt kaffe.

Den kaffen var blitt kald. Eg reiste meg opp, kasta skvetten borti ein busk og skjenka i ny. La meg tilbake, høyrde, såg, drakk kaffe.

Jordkloden snurra som vanleg rundt. Slik at sola etter ei tid skein rett på meg, utan at furua ga skugge. Det blei veldig varmt. Eg tok vekk teppet. Nei, framleis for varmt. Eg reiste meg opp og flytta benken. La meg ned igjen. Men jordkloden haldt berre fram med å snurre. Og snart var det like mykje sol igjen. Eg reiste meg på nytt og flytta puta og meg sjølv over på andre sida av benken, slik at eg nå såg opp i ei bjørk. Fin den òg. Sola varma beina, medan overkroppen låg kjøleg og nøgd i skuggen. Frå furua.

Men jordkloden snurra vidare. Og så var sola der igjen. Og denne gongen var det ikkje meir skugge å oppdrive på verandaen.

Ja, slik haldt eg nå på med mine eksistensielle hytteproblem. Det var ein av mine siste feriedagar. Kanskje det er på tide å jobbe igjen.

Lyst til å lese meir? Les gjerne òg:

Innerst i skogen,

Om køyretyet som blei brukt på denne turen,

Ein eldre reisetekst om hytta,

endå ein eldre reisetekst, ein sykkeltur langs same leia...

Oslo by ein morgon i august

 Framleis i feriemodus kom eit ærend om å dra til Oslo, denne forunderlege by, ein tidleg morgon i august. Då ærendet var gjort unna, kom valet: Dra rett heim igjen, eller bli litt til i byen?

Eg tok bussen frå Sagene tilbake mot Jernbanetorget. Dei andre busspassasjerane var stille og såg alvorleg ned i mobiltelefonar eller lytta med glasaktige auge til noko i øyreproppane sine. Denne fjerne, reserverte og rolege stemninga som ein finn i bussar i Oslo. Den passa meg fint. Eg såg ut på skiftande bygningar og folk. Ein hage segla forbi. Det var sikkert ting å sjå i denne bydelen viss eg stoppa litt. Men kroppen blei inntil vidare sitjande i bussen.

Eg vandra langs Jernbanetorget, bort frå Oslo S. Gjekk innom ein kiosk og kjøpte ein kaffe, satte meg på ein benk i skuggen av nokre eiketre. Byrja å skrive på ein tekst. Det lukta katteskit eller noko under benken. Gamle murbygningar. Raude og gule. Det var framleis ganske tidleg på dagen, sånn feriemessig. Pulsen i byen var roleg og litt avventande. Det hadde kome eit litt kjøleg drag i lufta. Eit lite varsel om haust. Men bortanfor eiketrea byrja sola å steike mot asfalten. Skugge og kjøleg luft passa meg best. Nokre blå trikkar dunka dovent forbi. Ein flokk med ungdomar trilla koffertane sine bortover fortauet. Ei dame i gul refleksvest leia dei framover. Kvinner i ulike aldrar sykla forbi i flagrande kjolar. Brått stod det fire bein frå ein diger hest rett framfor benken min. Eg myste opp. Ei politikvinne oppå hesten kikka ned på meg. Ho ville sikkert sjekke litt kven eg var for ein. «Hei», sa eg. Ho smilte venleg og lot hesten skritte vidare på harde brusteinar. Ein mann satte seg ved benken min. «Hei», sa han. «Hei», svarte eg. Så sa me ikkje meir. Sat på kvar vår kant av benken. Han såg i telefonen. Det same gjorde eg, medan eg skreiv vidare på teksten min.

Eg kunne ha stoppa der. Men ei historie tar eigentleg aldri slutt. Og eg må vedgå at det var fleire lag i denne historia. For eg hadde òg kontakta eldstesonen. Eg tenkte fyrst at han var alt for travel denne tida. Men så sendte eg ei melding likevel. Ikkje så dumt. Han kunne avsetje ein halvtime til lunsj. Og eg kunne i mellomtida vente ved å sitje på ein benk, kikke på bylivet og skrive ein tekst. 

Endå ein mann, han var truleg kameraten til han ved sida av meg, kom bort til benken. Dei to helsa varmt og snakka fort og engasjert. Eg trur det var på arabisk. Det oppstod eit brått, kulturelt taktskifte. Sola varma meir. Gatene blei fylt med fleire menneske. Ein ambulanse hylte forbi. To brannbiler hylte den andre vegen. Sånn kvardagsleg hyling i ein relativt stor by, som hadde vakna for alvor. Dei to ved benken snakka energisk og venleg. Han ved sida reiste seg, lot kameraten få setje seg på benken og blei sjølv ståande. Av respekt satte han seg ikkje i midten, for nær meg. Av same type respekt reiste eg meg så dei to fekk ha benken i fred, sa «ha det bra» til dei og fekk eit «ha det bra» tilbake. Så lot eg beina byrje vandringa mot Deichman. Eg gjekk opp i tredje etasje og satte meg på ein mjuk stol med panoramautsikt mot hamna. Skreiv vidare på teksten. To andre menn sat i området, like i nærleiken av kvarandre. Utan at eg var heilt sikker, såg det ut som at han eine hadde ein muslimsk kufi på hovudet, og han andre ein jødisk kipa. Dei sat ein meter frå kvarandre. Han eine litt bak. Begge fredeleg opptatt med å lese i kvar si bok. Det ga meg eit lite håp. Kanskje det er det som skal til. Å sørge for gode nok rammer for fredeleg sameksistens. Som på Deichman.

Eg traff aldri eldstesonen den dagen. Han hadde oppgitt ei adresse til ein lunsjkafè, eg plotta den inn i Google Maps og byrja å gå. Men av ein eller annan grunn var ikkje Google Maps og eg samstemte akkurat då. Eg sveitta i veg, mellom trafikk og hektisk bystøy, sola steika, lunsjvarmt, langt forbi Grünerløkka, heilt feil veg, innan det berre var å avlyse avtalen med ein lett oppgitt eldsteson. Men det er eigentleg ei anna historie.

Plassen ved havet

 På ein tur i vest er det så mykje ein gjerne skulle hatt tid til, så mange stader ein gjerne skulle dratt innom. Som regel rekk ein berre litt av noko, innan plikter kallar ein tilbake mot aust. Før den årlege vestlandsturen tenkjer eg gjerne at eigentleg er det meir enn nok å gjere i aust. Når eg så har kome i vest, skulle eg gjerne gjort meir der.

Fjortenåringen var som alltid med. Han hadde i alle fall sine ynskje, og fungerer som ein god rettleiar når mitt fokus svirrar her og der. Blant anna ynskte han å ta ein tur til Utsira. Denne vesle øya som ligg langt uti havet. Ei øy der veret kan skifte brått mellom storm og stille, kald tåke og varm sol. Øya med slekt på alle kantar. Ei barndomsøy der me vitja ei bestemor og andre slekter kvar sommar for mange, mange år sidan. No er bestemora borte. Ting har endra seg og mine vitjingar har vore sjeldne. Men eit par dagar denne sommaren skulle me klare.

Fjortenåringen frå det indre austland blei litt svimmel under den timelange båtturen ut i frisk havbris. Men han la seg ned på benken og stod han fint av. Det såg ut til at me var heldige med veret. Øya bada i sol. Bilen køyrde på land, opp langs ein smal veg som neppe var tiltenkt biltrafikk då den blei bygd. Inn langs eit steingjerde og fram til eit gammalt, kvitt hus med gamle minne. Dei fleste husa på Utsira er kvite og av gammal årgang. Dei er som regel bygd litt nede i terrenget, i le bak eit berg, verna mot kraftige vindar. Lukta av lyng og hav slo mot oss då me opna bildøra. Nakne bergrabbar låg omkring der dei alltid har lege. Nokre sauer breka i det fjerne.

Eit viktig ynskje frå den unge sonen var å få fiske. Han hadde ennå ikkje opplevd gleda ved å kjenne det nappe i ei fiskestong. Me gjekk utover gamle, smale og attgrodde stiar mellom bergknausar, sauemøkk og myr. Kom fram til eit barndoms berg ved sjøen. Sola glitra i vatnet. Havdønningane slo roleg, men ujamnt mot berget. -Ver forsiktig. Her er det sterk straum, sa eg til austlandsguten. Me stod i berre shorts og kasta uti slukane. Åh, det var lenge sidan. Sola og varmen tilsa at det ikkje skulle bli noko særleg med fisk. Men dønningane lova noko anna. Med eitt rykka det til hos sonen. Han ropte ut, sveiva inn. I enden hang ein fin lyr. Han jubla då fisken var trygt på land. 

Etter tre lyrar og litt solbrente skuldre, vandra me tilbake. Bade var det neste ynskjet hans. Me kom ned til ei lita vik. Sjøen var rolegare der. Men åtvaringar frå barndomen tilsa at me skulle vere forsiktige. Det opne havet stod rett inn. Og havet skal ein passe seg for, sa dei vaksne før i tida. Dessutan kunne det vere kaldt så langt ute. Me såg ut. Vatnet var klart som glas. Det er ikkje lenger sjølvsagt desse dagar. Ein tett tareskog duva i dønningane. Me prøvde oss forsiktig ned til vasskanten. Ei stor kløft i berget gjorde det mogleg å kome ut i vatnet. Det var djupt utpå der. Tareskogen måtte stå fleire meter, trudde me. Mørkt og spanande. Noko ukjent der nede. Nestan skummelt. Me skauv kroppane uti. Nei, ikkje så kaldt. Friskt. Sjøen kjendest rein og salt. Me fornemma at vatnet var… ja, levande. Dønningane leika svakt rundt oss. Taren kila under beina. Me kom oss opp på berget igjen. Lot sola tørke kroppane. Kjende eit litt kjøleg drag. Me pusta ut. Det var som å bli fødd på ny. Eller, som ein ekstatisk vaksendåp. Utan at eg har noko erfaring med det. Men noko slikt. Dette var sjølve Plassen. Plassen vår. Oasen vår. Ein stad som stod i ein perfekt harmoni med oss. Dette eine punktet i universet som var eitt med oss. Sjølve Nirvana.

Ja. Det var nå berre ei lita ferieoppleving denne sommaren.

Møte med aquafolket på eit svensk slott

 

Bilferie i Sverige. Det gir ei kjensle av noko ukjent. Som kan vere fint når ein drar på ein liten bilferie. Teslaen var pakka og klar. Frå det indre austland er det ikkje lange vegen. Men straks ein kryssar grensa, der vegmerkinga er kvit i staden for gul, og ein ser reklameplakatar langs grøftene, så har ein dratt inn i noko ukjent.

Mor, far og fjortenåring var på veg. Me stoppa ved supermarknaden i Charlottenberg. Det er ikkje godt å seie om det er billegare å handle mat der i desse dagar. Av gammal vane gjorde me det uansett, saman med alle andre nordmenn som er like vanestyrte. Supermarknaden der er svær, og har så mykje å velje i. Så ulikt keisame, norske matforretningar.

Så drog me lenger innover i det ukjente. Det skulle ikkje bli så lang køyretur, men lang nok. Vegen veksla mellom tofelts og firefelts. Eg syntes ikkje den organiseringa var nokon god ide. Straks det gjekk over til firefelts, akselererte eg for å kome meg forbi treige campingbilar. Og ga ekstra på for å køyre forbi flest mogleg før det gjekk over i tofelts veg igjen. Det blei noko stressande og ustabilt over heile greia. Eg roa ned då me kom mot Vänern, ein innsjø som er så stor at vasshorisonten møter himmelen i det fjerne. Større enn Mjøsa, med andre ord. Berre ved å reise over til Sverige oppdagar me at alt er større enn oss sjølve.

Me hadde tinga ei lita hytte på ein campingplass ved Kristinehamn. Det var ein kafeteria på campingplassen, ein minigolfbane, ein tennisbane, kort veg til ei lita strand ved innsjøen, gangavstand til eit bassenganlegg med sklier og slikt. Og menneska snakka svensk (naturleg nok). Alt i alt nok til å gi feriekjensle til både gamle og unge.

Men Kristinehamn var ikkje den heilt store plassen. Og campingplassen var som campingplassar flest. Det var avgrensa med matrettar på kafeteriaen. Om kveldane var det musikkunderhaldning i eit partytelt der. Eg låg på senga i den vesle hytta og høyrde ein overivrig og ustødig bassist. Ein slik som vil meir enn ein bassist eigentleg bør ville. Repertoaret var kjent. "Meet me in Stockholm Bay". "Have you ever seen the rain". "Oh, Lord, won`t you buy me, a Mercedes Benz." Det svenske publikumet song med, kunne eg høyre. Det kunne likegodt ha vore i kva som helst lita bygd i Noreg. Det er noko med musikksmaken i dei skandinaviske distrikta. Overalt er det slike band som aldri døyr ut. Det regna litt utanfor den vesle hytta. Me kjeda oss litt. Kva skulle me elles finne på desse dagane? Dei hadde eit Picasso-monument som dei var tydeleg stolte over. Picasso hadde sjølv aldri vore i Kristinehamn. Han hadde berre laga ein liten modell som etterpå blei satt opp i større format, leia av den norske kunstnaren Carl Nesjar. 

Det var nok til at det trakk turistar, og at Kristinehamn plasserte seg på kartet. Ein "Picasso-restaurant" like ved drog nytte av det heile. Me såg på monumentet, tok bilete og åt kvar vår dyre rekesalat på restauranten. Men så? Turen var ikkje meir planlagt enn at me måtte improvisere litt undervegs. Kva skulle me sjå på i dag? Kanskje eit slott? Google Maps peika ut Ørebro slott, omlag ti mil lenger inn i landet.

Straks me nærma oss Ørebro, merka me det. Ein større, svensk by var det me trengte. Me kom inn til sentrum og klarte å finne ein parkeringsplass. Bysentrum var gammal, høgreist og ærverdig. Slottet var stort og imponerande med ei vollgrav rundt. Det dokumenterte at svensk historie er mektigare enn norske husmannsplassar. 

Pulsen gjekk raskare i byen. Det var meir å sjå. Artig kunst rundt omkring. Ein gammal statue på ein høg sokkel var for sommaren kledd i kjole og maske. Det var sikkert ein grunn til det, som me ikkje fann bryet med å finne ut av. Det var i alle fall ei blanding av nytt og gammalt der. Artig. Langs vollgrava stod ein svær firkant med forskjellige høgtalarar.

Inne i slottet var det utstillingar. Og det var der me fekk den store opplevinga. Aquanauts var ein menneskeliknande art som levde i nokre bortgøymde vatn i Sverige. To søstre på 1800-talet vart ein dag brått borte. Forsvinninga blei knytt til at søstrene skal ha kome i kontakt med Aquanauts. To kjolar var utstilt og skal ha tilhøyrd dei to. Ein hovudskalle med eit slags skjell skal vera ein dokumentasjon på eksistensen til Aquanauts. Statuar og bilete av menneskeliknande kroppar dekka av skjell stod oppstilt rundt omkring, akkompagnert av lyssetting og musikk. Ein film med bilete frå 1800-talet skal vise møtet mellom søstrene og dette mystiske folket. 

Ein av statuane sat stille og såg på filmen. Fjortenåringen satte seg litt ved sida. Me blei forført inn i eit anna univers. 

Kva var sant og ikkje sant? At det skal ha eksistert ein mytisk art i svenske vatn med det vitskaplege namnet Homo Aquatis, rista me av oss som ikkje anna enn ein myte. Me sleit oss ut av den hypnotiske stemninga då me kom ut i borggarden på slottet. Men kva var det med den hovudskallen? Blei det verkeleg funne ein deformert hovudskalle ein gong? Og var nokre av dei bileta historiske og korrekte? Kanskje deler av historia var sann? Som forsvinninga til dei to søstrene?

Kona og eg var framleis som i transe då me snakka om utstillinga. Me var begge begeistra over stemninga, kombinasjon av historie, lyssetting og ikkje minst musikken. Den var komponert av ein som heiter Lasse Sander. Men eg fann ingenting av han på nett, ikkje på Youtube, ikkje på Apple Music, ikkje på Spotify, ikkje ein gong på SoundCloud. Musikken til akkurat denne utstillinga kunne eg heller ikkje finne. Det var noko mystisk med heile greia.

Fjortenåringen var ikkje like begeistra. Han ville berre dra tilbake. Me satte oss i teslaen og byrja å køyre. Eit kraftig skylag la seg over det flate landskapet langs motorvegen. Lyn flerra over himmelen. Det opna seg eit kraftig regnfall. Trafikken senka farten, medan regnet hamra på bilrutene.  

Vel, så vidt me skjøna, og med alle atterhald, kom me fram til at alt var oppdikta. Ingenting av dette skal ha eksistert eller ha noko originalt opphav, verken Aquanauts, filmklipp eller dei to søstrene. Det gjorde oss ikkje mindre begeistra. Ivrig diskuterte me evna til historieforteljing, korleis dei klarte å skape ei stemning og å forføre publikum inn i ei mytisk verd.

Det lyste opp dagen etter til sol og varme på campingplassen. På tide å vende heim. Me måtte ta omsyn til fjortenåringen og legge inn litt meir futt og fart. Det blei tid til å køyre gocart. Og me la vegen om Sunne Sommarland med badesklier, plasking og litt soling blant svenske og norske familiar. Så opp til Tesla superlading og ein is i Torsby. Vestover i det austlege, med aude skogar, kryssing av ei grense og inn i det velkjende, med gul vegmerking.

Eit skeivt blikk på Roma

 

Det var uti mai månad. Den travlaste tida i året. Når lommeboka er på det tynnaste. Eg hadde sagt meg viljug til å bli med ein gjeng til Roma. Eg angra litt. Det var mykje å tenkje på rundt denne tida. Jobb. Ein familie som skulle markere fleire store hendingar. Og som hadde forventningar til sommarferien. Var det då noko plass til å brått sleppe alt rundt seg og ta ein tur til Roma?

-Ta det med ro, sa både kona og sonen, slik dei alltid gjorde. -Nyt turen. Dette blir jo stort.

Den var grei. Eg innretta kroppen så godt eg kunne til eit avbrekk. Snudde ryggen til jobb og familieansvar. Kledde meg i caps, shorts, ei t-skjorte, sandalar og ein sekk med det nødvendige. Og prøvde å rette fokuset mot det som venta.

Eg såg ut flyvindauget. Månen kikka fram over flyvingen. Eg prøvde å lese ei bok. Den handla om ein fyr som vokta ei norsk ferieøy, men som elles var åleine på øya om vinteren. Etter kvart tok romanen heilt av, der forteljarstemma var forskjellige ville dyr, til lands, til havs og i lufta, til og med bakteriar som fortærte råttent kjøtt. Eg la boka frå meg. Tok opp eit notehefte frå reisesekken. Prøvde å øve. Oppdaga at sangstemma mi ikkje kunna høyrast av andre passasjerar i suset frå flyet. I alle fall så lenge eg ikkje tok alt for hardt i. Flyet nærma seg målet. Eg såg ut. Det var litt gråare i Italia, samanlikna med den tidlegvarme forsommaren i Noreg.

Eit kor frå bygdenoreg var altså på veg for å synge, for det meste italiensk/latinspråklege verk, i Roma. Temmeleg mange variantar av Ave Maria, blant anna. Eg var èin av desse koristane. Eg tenkte undervegs at eit norsk kor som syng latinsk i Roma, at det var som å selje sand i Sahara. Og eit norsk kor frå distriktet? I musikkhovudstaden Roma? Endåtil i Pantheon, eit berømt byggverk frå romartida, der folk må stå timar i kø for å kanskje kome inn. Der skulle me syngje. Seinare i San Carlos al Corso, ei anna berømt kyrkje i den italienske hovudstaden. Korleis hadde me klart å få innpass der? Nokon hadde kontaktar, og hadde ordna avtalar. Det kunne vere difor. Eller, det kunne jo òg skuldast at me er eit svært bra kor som passar perfekt inn i Pantheon. Det kunne vere difor òg. Eller det kunne vera ein kombinasjon av alt dette. Det er òg mogleg. I eit norsk amatørkor er det svært vanskeleg å finne heilt sikre svar på slike spørsmål. Uansett; der skulle me altså. 

Dei fleste i koret hadde dratt i forvegen, med eit tidlegare fly. Eg hadde feilberekna litt i planlegginga og kom vel seint fram. Flyet landa. Eg gjekk inn i den italienske flyterminalen seint på ettermiddagen, og registrerte at terminalen var stor, at det var mange menneske der og at det meste såg annleis ut. Naturleg nok. Eit skilt peika mot exit. Det var berre å gå mot det ukjende. 

Men i eit slikt kor er det nokon som styrer og ordnar. Nokon hadde ordna bestilling av ein drosje til meg og eit par andre etternølarar. Den eine etternølaren sendte melding om at flyet hans var forseinka. To av oss nådde fram til utgongen på flyplassen. Italiensk støy overalt. Ei mengd menneske stod med lappar med namn på. Men me kunne ikkje finne våre namn. Me gjekk fram og tilbake. Men der, ved eit gjerde hang det eit namn som me kjende. Ein eldre mann kom ilande til. Han smilte og viste vegen med handflata. Ut, forbi trafikk, lufta var varm og fuktig, det hadde byrja å mørkna, ting var annleis, inn i ein luksuriøs Mercedes, fort avgarde på ein motorveg. Sjåføren byrja å spørje om adressa. Me var nå ikkje heilt skråsikre, staden var visst ikkje heilt kjent, det skulle vera eit tidlegare kloster omgjort til hotell, me prøvde å kommunisere på vårt lingua franca, på engelsk. Det gjekk berre sånn passe. Sjåføren ringte til nokon, snakka fort på italiensk, sjekka på mobilkartet sitt. Ja, nei, var me nå eigentleg i den rette drosjen? Kunne me stole på denne sjåføren? Kva om han køyrde oss til ei bakgate og rana oss? Det var nå slikt me tenkte ein slik mørk kveld i Roma. Så var me brått der. -Du er ein god sjåfør, sa eg letta, då me stod ved ei gammal brusteinslagt, smal gate. Mørkt. Gamle bygningar omkring. Men kor var dette hotellet? Ingen skilt. Sjåføren peika opp mot ein stor port på eit hus. Det dura i låsen til porten. Me gjekk med usikre steg inn, kom til ei gammal nonne bak ein skranke. Ho snakka ikkje engelsk. Og sat og såg på ein italiensk såpeopera på tv-en. Såpeoperaen handla om nonner. Ting var annleis. Men me var framme.

Dagen etter stod det norske koret på gata utanfor nonneklosteret, alle kledde i svart. Me skulle gå i samla flokk til Pantheon. Det var opp og ned fleire smale, brusteinslagte og gamle gater. Omkring oss var det ein jamn straum av italienarar og turistar. Så masse folk. Den vesle flokken med svartkledde nordmenn peika seg sikkert ut i mengda. Framme ved Pantheon var det ei lett oppjaga stemning. Nokon i koret hadde ikkje kome fram ennå. Dirigenten såg litt stressa rundt seg. På plassen utanfor Pantheon stod ein kø av menneske på fleire hundre meter. Berre nokon av dei ville klare å kome seg inn. Resten måtte stå utanfor og prøve å få med seg forestillinga. Der me skulle syngje. -Kom igjen, kom igjen, ropte brått dirigenten. Nokon vinka til oss, nokre sperringar opna seg, koret gjekk andektige, frå plassen utanfor og inn i ein svær kuppel med ein stor, rund opning i taket. 

Eit italiensk korps småspelte der inne. Klangen av korps og småprating frå diverse menneske flaut omkring i kuppelen. Nokon gjekk hektisk fram og tilbake. Me skulle sitje der. Nei, me skulle heller sitje der, bak korpset. Koret flytta seg her og der. Og så gå og synge der. Beskjedar blei sendt opp og ned. Ein italienar med baryton og flott uniform snudde seg bak til oss og blunka kjekt og sjølvsikkert. Spurte kor me kom frå. -Aaaah, Norvegia... Eg tenkte at han måtte vere prototypen på ein italiensk sjarmør. Og tok meg i å truleg vere litt forutinntatt. Ein flokk menn framfor oss kledde på seg nokre raude og kvite drakter. -Så rare draktar. Er det eit anna kor, kviskra ei svartkledd, norsk kordame. -Nei, dei er prestar, svarte ei anna, meir lokalkjend. Det var altså berre eitt kor som skulle syngje i Pantheon. Og det var oss. Me øvde litt medan publikum blei slept inn. Ein av prestane kikka på oss og smilte litt. Syntes han det høyrdest rart ut med eit amatørblandakor frå den ytterste provinsen i nord, midt i Pantheon? Ikkje godt å vite.

Så byrja det. Nokre prestar (eg satsar på at dei var prestar) messa. Vårt kor gjekk fram og song. Me deltok i andre deler av messa. Me reiste oss og satte oss og reiste oss igjen og deltok så godt me kunne under den katolske seremonien. Mot slutten kom høgdepunktet. Kilovis med roseblad dala ned gjennom opninga i taket under messinga. Publikum ropte i begeistring. Me hadde fått streng beskjed om at me ikkje måtte fotografere dette. Men prestane framfor oss drog opp mobiltelefonar frå kjortlane sine og fotograferte i veg. Så det gjorde me òg.

Forestillinga var over. Den eine presten gjekk fram til oss og takka varmt. Han hadde fått denne eine sjangsen i livet til å delta på denne årlege forestillinga og var overlukkeleg. Publikum tok selfiar medan dei kasta roseblad frå golvet opp i lufta. Me hasta i veg til neste konsert. Gjekk på smale, brusteinslagte gater i ein straum av italienarar og turistar. Der var spansketrappa. Bilete. Vidare. 

Øving. Dirigenten ein smule stressa. Her gjaldt det endå meir å vise seg frå sitt beste. Den andre konserten starta. Klangen i kyrkja segla omkring. Publikum var truleg ein del turistar som kom og gjekk litt inn og ut av kyrkja. Så var det over. Smil og takk. Ut i trange gater igjen. Me kjempa oss veg gjennom ein flaum av nye italienarar og turistar. På veg til ein restaurant. Dei lokalkjende i koret viste veg. Dei kjende dei som dreiv restauranten. Hadde ordna avtale. Eg gjekk berre bakerst. Har alltid opplevd det som kjekt at andre viser veg i slike gater, medan eg berre kan surre i baktroppen. Me satte oss ved eit langbord ute langs fortauet. Mengder med italienarar og turistar gjekk forbi på gata. Ein god og rund servitør smilte varmt. Mi avgrensa reiseerfaring er at alle servitørar sør for Alpane har slike varme smil. Som gir ei kjensle av at me er livslange bestevener. Eg fekk eit indre bilete av oss koristar som deltakarar i den italienske storfamilien som sit rundt langbordet og kosar seg med maten til "mamma". Den kjensla steig etter kvart som eg tømte eit og anna vinglas. 

Så gjorde dette norske, framleis svartkledde koret det som alle norske kor gjer, når me sit rundt eit langbord med mat og vin. Me byrja å synge. Og det var då den største opplevinga kom. Flaumen av italienarar og turistar i gata stopp brått opp. Det stimla med menneske opp langs langbordet vårt. Fleire og fleire kom til. Då songen var over, braut det ut jubel og applaus frå hundrevis av menneske rundt oss (me opplevde i alle fall at det måtte vere hundrevis). Ei jente ved nabobordet takka varmt og sa at ho kjende det som ei ære å få oppleve musikken. Me sat litt blyge, litt bedugga, men mest fjetra over det heile. Servitøren smilte varmt medan han kom rundt med lekre, italienske rettar, sikkert laga av "mamma" inne på kjøkkenet. Vin blei fylt i glasa. Me byrja å synge igjen. Flaumen av turistar stoppa opp igjen. Og slik gjekk nå kvelden.

Det blei ein dag til rekreasjon. Koret hadde delt seg opp i mindre grupper som vandra omkring, utan å tenke på synging. Eg gjekk med dei lokalkjende. Det kjendest tryggast. Ikkje trengte eg å tenkje på kor eg skulle gå denne gongen heller. Eg berre gjekk etter dei som visste kor me skulle gå. Eg shoppa litt til dei heime på ein marknad. Ei gammal, skranten kone tigga. Men ingen av oss såg ho. Ingen andre såg ho heller. Dessutan har eg ikkje kontantar, tenkte eg. Ei av dei lokalkjende norske koristane stoppa brått ved ei lita dame som selde sjølvlaga smykker og liknande på gata. Den lokalkjende koristen kjende nokon som kjende denne dama. Eg hadde sjølv garantert berre gått forbi utan å sjå ho òg. Men dette var altså ei av mange millionar menneske i denne byen som hadde si livshistorie. Me gjekk vidare. Det vart tid til ein siste runde på ein uterestaurant. Utan song. Månen blinka svakt der oppe.

Eg kjende utpå tidleg kveld at eg ikkje klarte meir. Ein gammal skrott som bur med berre fem naboar langt inne i ein norsk skog måtte til slutt trekke seg tilbake. Dessutan skulle eg heim dagen etter, ganske tidleg. Og jobb og kvardag venta. Men denne gong måtte eg finne ut av heimvegen på eiga hand. Det var på tide å bli sjølvstendig på denne turen. Eg gjekk ned i resepsjonen på klosterhotellet. Kunne dei ordne bestilling av ein drosje til flyplassen neste dag? -Nei, frå i morgon tidleg er det streik blant drosjesjåførane. Åh... Men ho i resepsjonen skulle sjekke litt. Ba meg om å kome tilbake om ein halvtime. Eg satte meg på rommet. Nøyaktig ein halvtime seinare gjekk eg ned i resepsjonen igjen. Men der sat berre ho gamle nonna. Ho som berre snakka italiensk. Ho sat og såg på ein italiensk såpeopera om nonner. Eg klarte å forstå at den yngre, engelsktalande jenta var tilbake om fem minutt. Eg venta i fem minutt. Men ho jenta kom ikkje. Det gjekk ti minutt. Femten minutt. Tjue minutt. Den gamle nonna kikka bort på meg innimellom. Men eg trur at spenningskurven i den såpeoperaen var stigande. Eg kjende meg dum, der eg sat. Det var berre ein råd. Google Maps. Det gjekk både bussar og tog til flyplassen, stod det der. Det gjaldt berre å finne fram til dei rette. Eg gjekk ut på gata. Inn i ei daglegvareforretning. Ein mann bak disken stod og krangla med ein annan. Krangelen steig i styrke. Eg venta tolmodig. Til slutt gjekk han andre. Han bak disken såg fjernt ned i disken. Eg stod framfor han. Venta litt. Ingen reaksjon. -Scusi, sa eg til slutt. Det var eit av få italienske ord eg kunne. Fekk spurt kor eg kunne kjøpe bussbillettar. Han vakna litt til. Peika ut vegen til ein kiosk nedi gata. Bussbilletten var ein slik standardbillett som kunne brukast i alle retningar i eit område. Eg gjekk tilbake til nonnehotellet. Den gamle nonna sat der framleis. Ho nikka litt fjernt og snudde seg tilbake mot fjernsynet. På rommet var det murveggar. Tre trappetrinn frå garderobe og ned til der senga var. Litt rar inndeling av rommet. Tru kva dette rommet blei brukt til før det blei hotell. Sikkert ein del Ave Maria. Eg satte på ein TV med tusenvis av italienske kanalar. Ein masse støyande tv-show. Eg skrudde av igjen. Henta fram Google Maps igjen. Repeterte og repeterte kva buss og tog eg burde ta. Sikkert lurt å reise i god tid, å stå opp tidleg. Eg slo av lysa og la meg. Såg opp på murtaket høgt der oppe. La merke til alle lydane som kunne høyrast på eit slikt nonneklosterhotell. Blant anna ein slik dunkelyd innimellom. Nokon ville kanskje kome. Hm... Med eitt dura det i telefonen på nattbordet. Det var ho jenta i resepsjonen. Nei, det var nok ingen drosjar neste morgon. Best å ta buss. -Ja, det går bra. Eg har kontroll, laug eg.

Den natta sov eg ikkje så godt. Det var veldig masse lydar. Og slik dunking. Kva om nokon kom? Og dei bussane og toga, korleis var det med dei? Dessutan var det meldt masse regn den neste dagen. Kva om det blei flaum og uvær? Og eg hadde ikkje så mykje meir enn caps, t-skjorte, shorts og sandalar å reise med. Utpå natta merka eg at ho nonna sat i rommet mitt. Ho sat og såg på tv-en. På eit program om nonner. Ho kikka berre fjernt bort på meg der eg låg, sånn av og til. Eg fekk meg ikkje til å spørje om ho kunne sjå det programmet ein annan stad. Dessutan ville ho ikkje ha forstått engelsk.

Med eitt ringte mobilklokka. Veldig tidleg. Eg var eg litt i ørske. Men alt skulle vere pakka og klart. Telefon, pass, bussbillett. Eg sjekka at alt var på plass. Ingen frukost på nonneklosterhotellet. Eg hadde stått opp alt for tidleg til det. Ut i gata. Det regna litt på bare armar og bein. Men capsen var god å ha. Og det var varmt. Eg sjekka Google Maps og bussnummeret på ein haldeplass. Ein buss stoppa, eg gjekk inn. Berre eg og ein annan passasjer. Tidleg om morgonen. Eg sjekka Google Maps og stoppeplass ved togstasjonen. Sjekka og sjekka. Inn på togstasjonen. Lite folk. Tidleg om morgonen. Kjøpe billett. Finne rett spor. Det var faktisk ikkje så vanskeleg. Inn på toget. Litt meir folk. Interiøret på toget minna om eit eller anna europeisk barne-tv-program i kvitt, lyseblått og andre duse fargar. Inn på den store flyplassen. Der måtte eg vente i fleire timar. Eg hadde dratt veldig tidleg. Tok meg god tid med kaffen på ein kafè. Såg og såg på ein stor skjerm som fortalte når eg kunne gå fram til flyet eg skulle ta. Norwegian. Det kjendest litt trygt at det var dei eg skulle reise med. Men flyet skulle til Stockholm. Det var forseinka. Det tok si tid før me kunne gå ombord og før det taksa ut på rullebanen. Eg skulle vidare med eit nytt fly frå Sverige til Oslo. Men ville dette flyet nå fram i tide? Eg satte meg i flyet. Tok fram boka. Forteljarstemma var framleis ein bakterie som fråtsa i råttent kjøtt. Eg såg på klokka. Dei kunne vel umogleg klare å nå tidsnok fram slik at eg fekk tatt neste fly til Oslo? Eg påkalla ei flyvertinne og gjorde merksam på problemet. Ho skulle kome tilbake til meg med informasjon, sa ho. Men det gjorde ho ikkje. Tida gjekk. Kva om eg blei ståande fast i Stockholm? Det var jobb neste dag. Etter kvart kunne eg høyre rundt meg at det var fleire nordmenn med det same behovet. Då flyet kretsa over den svenske flyplassen sa ei stemme over høgtalarane at flyet ville parkere like ved det andre Oslo-flyet, og at det berre var å springe over i terminalen. "Pling plong" sa det, og stressa nordmenn reiste seg fort opp, henta ned bagasje, medan høflege svenskar sat og venta. Me sprang inn på flyplassen, og blei dirigert inn på nytt fly. Det var ikkje verst organisert Norwegian, tenkte eg. Eg satte meg ned i det nye (flyet). Korleis var det med dei bakteriane, tenkte eg. Eg kikka ned i reisesekken min for å finne boka. Men fader. Ho var gløymt igjen på det forrige flyet. Då fekk eg aldri vite korleis det gjekk.

På togstasjonen ved Gardermoen var det solfylt og ettermiddagsvarmt. Toget gjekk punktleg til stasjonen på Eidsvoll. Utanfor stasjonen sat kona i bilen og venta.

-Fin tur, spurte ho.

-Ja, det vil eg sei, svarte eg.

https://fb.watch/tp4zuErxLs/

  

https://www.romerikevokal.no

  

Å treffa gamle kjende og å eta på buffet

 

Luksus på Kielferja

Nokre gonger kjem reisene tett på. Det kan ta på.

Når det elles i livet er sjeldan at ein får bu og eta på hotell, og det brått kjem ein periode med mange seminar og andre aktivitetar som foregår på hotell... så blir ein gjerne litt overvelda, særleg av maten. Dei fleste hotell byr nemleg på buffet. Ein overflod av diverse mat som får fram det verste i mennesket, inkludert meg sjølv. Gløymd er alle tankar om klimaomsyn og bærekraft. For kor mykje av all denne maten blir eigentleg kasta når det står slik framme? Nei, det tenkjer eg ikkje på medan eg står med ein tallerken og speidar som ein ulv rundt meg. I konkurranse med alle andre hotellgjester gjeld det å karre til seg. Dèt ser godt ut, og dèt ser godt ut. Eg lempar opp alt for mykje. Klarer berre ikkje å stoppe.

Ei anna side ved slike reiser er at ein kan treffe på gamle kjende, både tilfeldig og litt meir planlagt. Medan ein går og gulpar litt for mykje røykelaks, kan det brått dukke opp ein gammal kjenning som høyrer til ei fjern historie.

Til Drammen

For min del starta det med ein togtur til Drammen ein grå novemberdag. Den turen der eg kasta meg ut av toget litt for tidleg og blei ståande på Lier. Eit innlegg på Facebook om hendinga førte til ein kommentar på det sosiale mediet: -Viss du kjem deg til Drammen, kan eg by på ein kopp kaffe.

Som sagt, så gjort. Etter eit seminar og ein overdådig lunsjbuffet, rusla eg over gata, leita meg fram til eit kontor, der han tok smilande imot med utstrekt hand. Den karen hadde eg ikkje sett sidan me gjekk på vidaregåande på Husnes i 1983. No stod han der med tittel og fin i tøyet. Eg hadde sikkert endra meg ein del eg òg. Samstundes hadde han framleis det guteaktige glimtet i auga. På den tida, på vidaregåande, var han og eg usamde om det meste. Om kor det var best; innover fjorden eller utover mot øya. Om viktige politiske saker. Me var veldig politisk engasjerte på den tida. Diskusjonane var heftige, men godlynde. Me hadde debattime i norsk kvar veke. Argumenta skaut fram og tilbake, særleg mellom han og meg. Me hamna på eit skulelag i volleyball saman, drog til Bergen for å spele, drog ut på byen på kvelden, og hamna i diskusjonar med kvar einaste bergansar me traff langs våte, mørke brusteinsgater. Eg trur temaet då var relasjonen mellom bergensarar og omland. Det var eit under at me ikkje blei slått ned. Me byrja begge karrieren på vidaregåande som ihuga fråhaldsfolk. Her skulle ingen av oss la seg forgifte av alkohol og det som verre var. Det var det einaste me var samde om. Men russetida nærma seg, og til slutt sklei me over i andre enden, begge to. Slik at diskusjonane våre blei meir abstrakte på eit vis, men like engasjerande. Etter vidaregåande trur eg at både han og eg sklei like langt ut til sida, politisk. Berre at me truleg gjekk motsatt veg, igjen. Uansett; då me satte oss ned ved eit bord i ei kantine med to kaffekoppar, var all usemja borte og berre det godlynde att. Me oppdaterte kvarandre om noko av det som hadde skjedd dei siste førti åra på kvar vår kant. Me utveksla det me visste om andre i klassen. Praten gjekk lett. Det var så mykje å høyre om, så mykje å fortelje. Men eg hadde ei heimreise å tenkje på. Og han hadde ofra vel mykje av jobbtida si.

-Me burde gjere dette oftare, sa han. -Det bør ikkje gå nye førti år innan me kan sitje slik og mimre. Eg kjende at eg var samd i det. Det er berre at det kjennest så enkelt i augneblinken. Likevel kan det lett skli bort i nye førti år (då er me omlag hundre år).

Det dukka opp eit og anna seminar igjen. På hotell. Med buffet. Og det tok seg for alvor opp utover våren og forsommaren.

Til Tromsø

Turen gjekk til Tromsø i månadsskiftet mai, juni. Eg såg fram til å dra så langt nord. Litt bort frå varmt austlandsklima og til noko heilt annleis. Tjue år av livet mitt høyrde til på omlag dei same breiddegradene, men langt, langt mot aust, i Vadsø. Opptil fleire gonger var eg i Tromsø og studerte. Eg pendla ei tid, 78 mil i ein liten Mazda 323 mellom heimstad og studiestad. Den bilen hadde dårleg isolasjon og varmeapparat, kan me seie. Eg haldt på å fryse av meg ballane midtvinters på Finnmarksvidda, i den vesle bilen. Slikt er ganske vanleg i området. Og nå hadde det allereie gått fjorten år sidan eg forlot dei breiddegradene. Tida går. 

Så stod eg igjen i ei kald og våt Tromsø-gate. Det blei tid til litt guida tur omkring, medan kaldt regn stod vassrett i andletet på oss. På veg til ein av dei vidgjetne pubane gjekk det over i snø. På ein fiskerestaurant kunne me sjå ut gjennom eit panoramavindauge mot ein fjord og eit fjell. Det var like underhaldande som eit akvarium. Det veksla mellom blå himmel og snøstorm om ein annan.

På veg til pub med eksotisk junisnø i lufta

Men mykje av tida gjekk føre seg inne på eit lukka seminarrom. På eit veldig fint og fancy hotell. Og det var buffet til frukost. Og buffet til til lunsj. Og... vel for å vere ærleg "vanleg" reustaurantmat til middag. Men altså, buffetane: Under frukostane byrja det med pølser, egg, og bacon. Så litt brødmat med røykelaks. Så muligens litt frukostblanding. Til slutt avrunding med søte kaker og croissant...Så seminar, høyre diverse folk som snakka, snakke litt sjølv, småprat med nokon i småpausar, dei hadde noko småmat ute i gangen... og DER var me i gong med lunsjen, ja. Det gjaldt å krige seg fram til varmmaten, til steik og kyllinglår, eventuelt godta å byrje med kalde fiskerettar og salatar. Og avslutte med søte dessertar....

Eg kjende at det tok på dette. Kroppen byrja å seie frå at dette var i meste laget. Men programmet varte frå morgon til kveld. Eg tenkte at det ikkje var vits i å kontakte kjende i byen, sidan programmet var så tett. Men så. Midt i ein tur med seminarfolk i sosialt samvær skråstrek studie av lokale tradisjonar, altså frå ein pub til til ein annan, medan snøen piska i nakken, kunne eg i sidesynet skimte eit strålande andlet som stod limt opp til vindauget på ein utestad. Det var eksen, gitt. -Hei, sa eg og ga ein klem. -Kven er det du er ute og går med, spurte ho. Me møttest litt seinare på kvelden. Eg bestilte raudvin på utestaden. Innehavaren ville forklare inngåande det spesielle med vinen som han anbefalte. -Køyr på, sa eg. Eksen og eg fekk utveksla sist nytt frå kvar våre kantar. Om kvar våre slekter og familiar, om gamle kjende, særleg der borte i nordaust. Det var mykje me prøvde å rekke over i praten. Medan dagens buffetsteik og søte kaker romstrerte i magen min.

Til Lillestrøm

Eg hadde ikkje før kome meg heim, innan turen gjekk til Lillestrøm. Til eit seminar på eit hotell. Med lunsjbuffet. Meir er det ikkje å fortelje om Lillestrøm.

Til Kiel

Så var det klart for tur med Kielferja til Tyskland og tilbake. Det skulle vere tre dagar med seminar ombord på ferja. Eg skulle snakke litt der til ei forsamling. -Joda, eg har viktige ting å fortelje, sa eg og klikka på ein powerpoint. Og hadde allereie fortært litt for mykje frå ein lunsjbuffet. Arrangøren hadde funne ut at det var lurast å bestille buffet til alle deltakarane på heile turen, for då kunne folk få ete det dei ville. Så det var buffet til frukost, lunsj og middag. Herrejemini...

Me fekk oss eit par timar i Kiel. Eg fann meg ein kompis på seminaret. Me rusla litt rundt utan å vite kor me var. Fann ein park. Og ein stad å drikke litt lokal øl. Innan me måtte tilbake til båten og seminaret. Om kvelden, på turen nordover mot Oslo var det stor ståhei. Glade menneske rundt borda. Spandable kelnarar med mange vinflasker. Blant anna.

Eksempel på tysk øl i Kiel

Til Arendal

Det gjekk over i delvis ferie. Eg syng i eit kor. Koret hadde veldig lyst til å ta ein tur til Arendal og synge der. Me skulle bu på hotell. De kan jo gjette kva mat dei serverte der. 

I det området var det ein gammal kjenning. Og denne gong tok eg kontakt og førebudde eit møte. Nokre tiår tilbake sat han og familien i ein flyktningeleir saman med hundre tusen andre menneske. Han har ikkje fortalt så mykje om forholda i Kongo som han flykta frå, og korleis det var i den flyktningeleiren i nabolandet. Berre at det var farleg der. Familien hans var blant nokre få og heldige som blei innvilga opphaldsløyve i eit anna land. -Gud er god mot oss, sa han. Vener og kjende blei spreidt rundt i verda. Nokre til Australia. Nokre til Canada. Og nokre familiar til den vesle, norske byen Vadsø, lengst oppe i nordaust. Eg hadde akkurat starta eit musikkprosjekt i den byen. Ville koble saman nordiske folketonar med musikk frå andre deler av verda. Via ein kontakt søkte eg etter ein som kunne spele og og synge tradisjonelle, kongolesiske sangar. Ein kveld kom han inn i øvingslokalet. Ein liten og stille mann stod der i ein stor, blå skuterdress, medan vinterstormen herja utanfor. Han var alltid litt stille medan dei norske musikarane skravla. Kom alltid litt stille inn då me møttest.

Så fann me kvarandre ute på ei gate i Arendal ein søndag i juni. Det hadde gått sytten år sidan sist. I Arendal hadde det skifta frå sol til varmt regn. -Hei, bror, sa han, og ga ein klem. Me satte oss ved eit bord, litt borte frå ei samling med koristar. Praten mellom oss var som før. Med lengre pausar innimellom som passa oss begge. Men me fekk utveksla kva som hadde skjedd sidan sist. Han flytta frå Vadsø til Sørlandet. Eg nokre år seinare lenger aust. Det var jo ein del som hadde skjedd. -Det er godt å treffast, sa han. Eg skulle ta tog heim igjen. Han fylgde meg eit stykke. -Me må ta eit bilete, meinte han. Eg brukar sjeldan å ta selfiar. Endå sjeldnare å publisere dei. Men eg gjer eit unntak her.

Til Son spa

Ferien tok til for alvor. Kona og eg hadde blitt einige tidlegare på året om at me skulle gje kvarandre ei oppleving i geburtsdagsgåve, i staden for å kjøpe ting. Med alderen blir det berre meir og meir ting som samlar støv i huset. Så i staden tinga me eit opphald på Son spa. Det blei det nok lite støv av, ja. Eg låg på ein benk medan årets jobbstress blei knadd vekk frå ryggen. Kona var i eit anna rom og fekk andletsmassasje. Me møttest etterpå i kvar vår slåbrok, fann nokre basseng, symde fram og tilbake, medan meditativ musikk flaut rundt omkring. Så satte me oss på hotellrommet for å nyte noko musserande, for å køyre oss opp til restauranten seinare på kvelden. Med alderen har musserande fått ein stadig sterkare verknad på meg. Me tømde ei flaske. Det stod ei til på bordet. -Me treng kanskje ikkje endå ei flaske, foreslo kona. -Jodå, sa eg og henta den fram. -Du bør kanskje opne den på badet, så du ikkje øydelegg noko i dette rommet, meinte ho. -Nei, nei, dette har eg gjort før, svarte eg. Popp, sa det. Musserande har etter kvart fått ein verknad ved at den legg seg som eit slør rundt hovudet mitt. Eit slør der all form for kritisk tenkning forsvinn. Me gjekk ned i restauranten. Maten var tinga og betalt på førehand, så dette skulle gå bra. -Skal det vere noko vin til maten, spurte kelnaren. -Ja, kva vil du anbefale, spurte me lett. -Til forretten vil eg anbefale denne kvitvinen, sa han. -Køyr på, sa me. -Smakte maten? -Ja, ja, veldig bra. Til hovudretten anbefalte han ein raudvin. Og til dessert endå noko vingreier. Sløret rundt hovudet mitt hadde blitt tyngre. På veg ut av restauranten såg kelnaren litt bekymra bort på oss. Åja, skal me betalte for noko? Eg signerte på ei rekning, før me gjekk opp på rommet, mette og sløve.

Den natta fekk eg ikkje sove. Ein kombinasjon av alder, alkohol, mat og vestlandsk opphav gjorde at eg byrja å tenkje. -Kva var det eigentleg den rekninga var for? Hadde me ikkje betalt for mat og alt på førehand? Hadde me betalt to gonger for den maten? Var me blitt lurte? Kva var summen igjen? 950 kroner, trur eg. Pluss at eg kjekt hadde lagt på noko driks slik at rekninga vart tusen kroner. Var det alkoholen som hadde kosta tusen kroner? Me drakk jo berre nokre veldig små glas med vin til maten. Det var tre rettar, og vin til kvar av rettane. Me var to. Det blei seks veldig små glas med vin. Ja, pluss noko kaffe. Eg prøvde å rekne ut, kva er tusen kroner delt på seks glas med vin...og kaffen... Det må ha vore noko i nærleiken av 150 kroner per glas, og to koppar kaffe må ha kosta femti, og...ja, og så så femti i driks. Kva kostar eit glas med øl desse dagar, berre for å samanlikne, det kostar vel hundre kroner, ja, det er vel det det kostar nå for tida, 150 for eit glas med vin, særleg slik vin som kelnaren foreslo, eller... Slik låg eg og såg opp i taket nestan heile natta. Eg vart letta då klokka ringte om morgonen. Me gjekk ned til restauranten igjen. Der hadde dei frukostbuffet.

Til Ramme gård

Me ville oppleve litt meir før me vende heim. Google Maps foreslo Ramme gård. Så me køyrde dit. -Kva kostar dette då, for to? -Tusen kroner. -Åja. Det er ein park med eksotiske planter og statuar. Veldig unorsk og ei kjensle av å vere i det sentrale Europa, i ein fransk hage. Ein guide leia oss omkring på smale stiar. Eg fekk lyst å reise til Europa.

Ramme gård

Til Lillehammer...og Tretten

Den neste veka hadde svigerfamilien invitert oss til å vere med og bu på eit flott luksushotell på Lillehammer. Alt inkludert. Slikt kan me ikkje seie nei til. Hotellet serverte buffet. Frukostbuffet og middagsbuffet. Og det blei arrangert treff blant andre i svigerslekta. Ein 93-åring sat mild og sterk ved bordet. Han er den siste som er att frå den generasjonen. Dagen etter drog me i fellesskap litt lenger nord, til bygda Tretten. Namnet skal staden ha fått fordi det berre var tretten menneske som overlevde svartedauden der. Ein kafè var laga etter amerikansk tradisjon. Bakenden av ein gammal, amerikansk bil stod montert i veggen. Me køyrde over ei smal bru, oppover ein svingete veg. Stoppa litt ved huset der kona hadde vakse opp som barn. Vidare opp til eit "Pippi-hus" som vekte gamle minne. Me køyrde over ei høgde, med skog, gardar og jorde. Ned langs ein dal me aldri hadde køyrd viss det ikkje var for akkurat denne turen. Tilbake til Lillehammer, til hoppbakken frå vinter-OL, til hotellet, der sonen og eg kasta oss ut i eit lite basseng. Innan det var tid for å vende mot restauranten, til buffet.

Langs gamle minne ved Tretten

Til Halsnøy

Ein skulle kanskje tru at det var den sommaren. Men så var det på tide med far og son-tur til Vestlandet og Halsnøy. Dei hadde ikkje direkte buffet der, men det kan likne. Der borte stod dei på, tok imot sommargjester, slekt og hundar, med opptil fem måltid om dagen. Frukost, "midtmat", middag, kaffemat og kvelds. Det er det normale på Vestlandet (vel, eg overdriv kanskje litt). Det blei å få til det årlege treffet med slekt og kjenningar. Me gjekk turar langs minnerike stiar frå barndomen. Eg prøvde å formidle noko av det til min eigen son. Me hoppa i sjøen når veret tillot det. Og slike ting. 

Til Molde...isj

På seinsommaren, i overgangen mellom ferie og ny jobbtid,  blir det tid til eit studenttreff og andre koblingar, i nordvest. Skal me sjå..., det er over tretti år sidan me studerte saman. Fem av oss budde i eit kollektiv, eit gammalt hus i Volda. Kollektivet var eit sentralt punkt for festlege aktivitetar blant studentane. I det heile er det særleg dei festlege aktivitetane som sit igjen frå den tida. Og bandet mellom oss i kollektivet er framleis sterkt. Me har ikkje så mykje kontakt i det daglege. Men for nokre år sidan hadde me eit mimretreff i Oslo. Det var som å ramle tilbake, til dei same faktene, den same latteren, slik det var før. Det blir nok kjekt å treffast igjen. Og heilt sikkert mykje god mat.